Emma Cline schreef met De meisjes hét zomerboek van 2016, en hoewel De gast (openingszinnen: 'Dit was augustus. De zee was warm, elke dag iets warmer.') duidelijk mikt op een gelijkaardig zomers succes, is de kans dat Clines tweede roman straks in evenveel strandtassen verdwijnt veeleer klein. Waar De meisjes broeide en boeide door al het op de Charles Manson geïnspireerde geweld, moet De gast het stellen met een iets minder sensationele plot over Alex, een jonge escorte die op Long Island door de chique huizen en ­levens van anderen dwaalt.

Zeven jaar na haar gehypet debuut zet de Amerikaanse schrijfster haar beheerste taal nog steeds bedreven in voor de betere sfeerschepping. Je kunt de zonnebrandcrème op de gladde huid van de Amerikaanse bovenklasse ruiken, maar Cline blijft in de eerste plaats een specialist van de onderhuidse spanning. Ook al leunt De gast daar soms iets te nadrukkelijk op.

Alex is de gast uit de titel en zodra haar ­status van genood naar ongenood verandert, wordt het lot van Clines antiheldin de boei die de hele roman drijvende moet houden. Dat lukt maar half. In een verhaal dat volledig draait om hoe het een personage uiteindelijk zal vergaan, zou dat personage minstens moeten intrigeren. Cline trekt Alex op uit net iets te veel vage clichés om je echt om haar lot te bekommeren. Dat stoort, tot je beseft dat ­onze beperkte bekommernis om mensen ­zoals Alex net het hele punt van het boek is. In de schaduw van het zonnige leven van de gegoeden opereren de mensen die discreet al hun (al dan niet seksuele) noden lenigen. Alex wordt niet toevallig verstoten op het moment dat ze die discretie kortstondig uit het oog verliest.

Zon, zee, seks

Als spannende zomerlectuur overtuigt De gast niet helemaal, maar als kritiek op de laatkapitalistische consumptiemaatschappij past Clines verhaal over schijn en schone schijn in een lange Amerikaanse traditie van verhalen over oplichting en misleiding.

De gast mag dan geen volwaardige zomerhit zijn, de vertelling over het navigeren van klassenverschillen blijft langer dan verwacht rondzingen in het hoofd van de nietsvermoedende lezer. Ironisch genoeg zijn het niet de opzichtige thrillerelementen of de plagerige belofte van zon, zee en seks die je vlot de pagina's doen omslaan, maar wel de slimme observaties van sociale situaties en de manier waarop economische klasse bepaalt hoe er in die situaties gehandeld wordt. Als er in De gast uiteindelijk toch sprake is van enige spanning, dan komt die niet per se voort uit de vraag wat Alex nog allemaal overkomen zal, maar vooral uit de onderliggende vraag wat er kan gebeuren als we de geschetste ­ongelijkheid laten voortbestaan. Wie toch ­besluit om De gast mee te nemen naar het strand, zal wellicht nog iets ongemakkelijker dan anders naar de ijsventers en strohoedenverkopers kijken.

Vertaald door Tjadine Stheeman, Lebowski, 272 blz., € 23,99 (e-boek € 11,99).

Verberg tekst

Zeven jaar geleden debuteerde Emma Cline met het juichend ontvangen, op de Manson Murders geïnspireerde De meisjes (The Girls). Na de verhalenbundel Daddy (2021) verschijnt nu haar tweede roman De gast (The Guest), in Amerika al aangekondigd als het zomerboek van 2023.

Het verhaal is gesitueerd in de Hamptons, het uiterst welvarende oostelijke deel van Long Island, waar veel rijke New Yorkers een buitenhuis hebben. Hier belandt hoofdpersoon Alex wanneer ze door haar huisgenoten uit haar appartement in New York wordt gezet wegens diefstal van hun spullen en een reusachtige huurachterstand.

Wie is Alex? Dat is een vraag die de lezer zich het hele boek lang blijft stellen. We weten dat haar vertrek uit New York vooral een vlucht is. Ze is sekswerker geweest en heeft een hoop vijanden gemaakt. Voormalige klanten die ze een poot heeft uitgedraaid, hotelbars en restaurants waar ze zich niet meer kan vertonen omdat ze zich er heeft misdragen. En misschien het meest verontrustende: ze wordt achtervolgd door een man die Dom heet en die nog een heleboel geld van haar krijgt.

Alex is pas 22 jaar oud, maar heeft het gevoel dat ze al aan het aftakelen is. Ze slikt gejatte pijnstillers en andere verdovende middelen, ergert zich aan de frons die op haar voorhoofd is verschenen en overweegt een borstvergroting. Dan ontmoet Alex Simon, een rijke vijftiger. Ze weet hem in te palmen en trekt bij hem in, in zijn kapitale zomerverblijf in de Hamptons. Als de zomer voorbij is zal ze met hem meegaan, naar zijn appartement in New York. En zo komt alles toch nog goed.

Maar niet dus, want Alex - die zelf al concludeerde dat alles wat ze aanraakt 'ten dode is opgeschreven' - is het vleesgeworden opportunisme. Als Simon haar meeneemt naar een feest van vrienden, kan Alex het niet laten te flirten met de gastheer en belandt ze uiteindelijk met hem (en de dure jurk die ze van Simon heeft gekregen) in het zwembad. Simon is not amused en gooit haar de volgende dag het huis uit. We bevinden ons dan bijna op een kwart van het boek, het verhaal van Alex begint nu pas echt.

Het is opmerkelijk hoe goed Cline erin slaagt Alex zoveel onaangenaamheden te laten uithalen, zonder dat de lezer een afkeer van haar krijgt. Zeker, Alex zal de kans iemand iets afhandig te maken nimmer aan zich voorbij laten gaan en als het gras ietsje verderop groener lijkt, beweegt ze zich in die richting. Maar er zit geen systeem, geen groter plan in haar handelingen. Want daarvoor is zoiets als een persoonlijkheid nodig en daarover beschikt ze niet.

Alex is een soort geestelijk vacuüm, ze is wat de omstandigheden en de personen in haar omgeving van haar verlangen. Als ze de aandacht van Simon heeft getrokken en bij hem gaat inwonen, bestudeert ze nauwgezet zijn reacties op alles, leidt daaruit zijn wensen en voorkeuren af, en herschept zichzelf tot de persoon die Simon wil dat zij is. Als zich iemand anders aandient, glijdt ze moeiteloos is een andere rol. Het lijkt een natuurlijk overlevingsmechanisme, dat op tactisch niveau werkt, maar op strategisch niveau fatale gevolgen heeft. In de smaak vallen bij de gastheer is een leuk kortetermijnsucces, maar niet zo slim als je daarmee de gunsten van je sugar daddy verspeelt.

De gast is een overtuigende studie in zelfbedrog. Vrijwel onmiddellijk nadat ze door Simon het huis is uitgezet, weet Alex zichzelf ervan te overtuigen dat de breuk slechts tijdelijk is. Dat Simon weliswaar boos is geworden, maar dat die woede waarschijnlijk nu alweer voorbij is. Over precies een week geeft Simon een groot feest ter gelegenheid van Labor Day. Dan zal ze zijn tuin binnenwandelen, zal hij haar opmerken, glimlachend op haar aflopen, haar omhelzen en zullen ze de malle gebeurtenissen van een week eerder hoofdschuddend weglachen. Alsof er niets is gebeurd. Alex moet alleen nog even die zeven dagen zien te overbruggen.

De tweehonderd pagina's die volgen, beschrijven wat Alex in die week overkomt. Ze vormen een fraaie schets van de materialistische, verwende wereld van de Hamptons en van de grenzeloze vindingrijkheid waarmee Alex zich in die wereld probeert staande te houden. Al die tijd blijft Alex een onkenbare persoonlijkheid, een vrouw zonder eigenschappen. Cline geeft haar geen traumatische jeugdervaring die gemakzuchtig verklaart hoe het allemaal zo gekomen is. Alex is gewoon wie ze is, punt.

De gast is een omgekeerd scheppingsverhaal. Alex heeft geen idee, maar de lezer weet: het einde zal woest en ledig zijn.

★★★★☆

Uit het Engels vertaald door Tjadine Stheeman. Lebowski;272 pagina's; € 23,99.

Verberg tekst

 

Soms is het gewoon niet eerlijk verdeeld in het leven. Neem nu Emma Cline, telg van een schatrijke wijnfamilie, kleindochter van één van de uitvinders van de jacuzzi én één van de opwindendste schrijfsters van haar generatie. (Aan de haters: ga haar vooral niet googelen. Ze ziet er nog goed uit ook.) Die laatste eretitel heeft ze vooral te danken aan haar debuutroman 'De meisjes' uit 2016, over de piepjonge vrouwen die destijds rond cultleider en fulltime wacko Charles Manson fladderden. 'De meisjes' was zo'n zeldzame stormram van een roman die de deuren van het literaire establishment wagenwijd kan openbeuken. Met 'De gast' heeft ze nu haar tweede, traditioneel wat moeilijkere, roman klaar (de verhalenbundel 'Daddy' tellen we even niet mee). 'De gast' deelt aardig wat DNA met het debuut, want opnieuw duikt Cline in het hoofd van een getroebleerde jonge vrouw tijdens haar destructieve odyssee door het land van de American dream. En opnieuw ontaardt die droom in een aardedonkere nachtmerrie.

Dat hoofdpersonage is Alex, een twentysomething zonder familienaam, achtergrond of noemenswaardige vrienden. Het enige wat de lezer te weten komt, is dat ze zich heeft ingewurmd in het decadente leven van de oudere zakenman Simon ('Een aardige man, meestal') en zich nu zijn vriendin mag noemen. Tot Simon zijn veredelde seksspeeltje in designerkledij beu is en hij haar zonder pardon aan de deur zet. Vanaf dat moment glijdt Alex steeds verder weg in een koortsachtige trip langs de rijke buurten van Long Island, op de vlucht voor een onguur sujet uit haar verleden.

Alex is hoegenaamd geen sympathiek personage. Ze heeft de neiging om alles wat op haar pad komt te vernietigen en deinst er zelfs niet voor terug om een wildvreemd kind in te zetten in haar zoektocht naar een beter leven. Toch slaagt Cline erin om ons te laten meeleven met Alex. Dat doet ze niet door één of ander larmoyant jeugdtrauma op te dissen, maar door haar noodlottige lijdensweg overtuigend te tonen. Alex' zwerftocht onder de loden zon, langs azuurblauwe zwembaden en verschroeiend hete highways voelt net als 'De meisjes' heerlijk filmisch aan (denk 'Fear and Loathing in Las Vegas', maar dan aan de oostkust). Onderweg ontpopt Cline zich opnieuw tot een superieure gids door 's werelds grootste mysterie: de psyche van een jonge vrouw. De spaarzame inkijkjes in het hoofd van Alex verraden de accute survivalmodus waarin ze is beland, de totale wanhoop die ze maar nét op armlengte houdt. Toch is Alex niet alleen maar een slachtoffer. Op een perverse manier is ze ook verslaafd geraakt aan haar onthechte leven, aan het ongeluk en de angst die haar voortdurend op de hielen zitten.

Alex' zwerftocht biedt Cline ruimschoots de gelegenheid om een vernietigend beeld te schetsen van de superrijken in Long Island. De verveelde huisvrouwen die elkaar hartstochtelijk haten ('zodat ze hun man niet hoefden te haten'), de spartaanse lichaamscultus van hun echtgenoten, de decadente huizen die meer weg hebben van reusachtige panic rooms dan van knusse nesten, het moet er allemaal aan geloven. Alex mag dan geen engeltje zijn, lijkt Cline te suggereren, in een wereld waar alles te koop is, lopen er wel honderden meisjes zoals zij rond. Een waarheid als een wagyukoe, maar toch kruipt 'De gast' lang niet zo diep onder de huid als zijn voorganger. Daarvoor voelt Clines kritiek op de Amerikaanse elite te gratuit aan. Als thriller zakt het verhaal gaandeweg trouwens helemaal als een pudding in mekaar. Je eigen droomdebuut evenaren lijkt vooralsnog geen sinecure. Zelfs niet voor een wonderkind als Emma Cline.

Verberg tekst

Wat als je sugardaddy je dumpt? Emma Cline toont de zelfkant van een schijnwereld waarin alles te koop is.

Je mag het geen prostitutie noemen. Toch niet luidop. Maar het leven in de grote stad is voor een jonge vrouw bespottelijk duur, zeker als je geen goedbetaalde job hebt. Alex staat al twee maanden achter met de huur, tot ergernis van haar flatgenoten, en de laatste tijd daalt het aantal klanten in haar portfolio. Misschien moet ze ook afleren om haar weldoeners te bestelen. Een beetje diefstal, daar kunnen de heren mee leven, maar krenk hun trots niet door hun creditcards te plunderen.

Gelukkig is er nog Simon, een rijkaard die ze in de stad heeft leren kennen en die haar heeft uitgenodigd in zijn zomerhuis op Long Island. Een zorgeloze augustus, daar was Alex wel aan toe. Een beetje lanterfanten aan het zwembad, een wandeling met de hond, jurken passen en handtassen kopen... Effe lekker niks. Simon spendeert zijn werkdagen in zijn kantoor, Alex zwelgt in de zomer.

’s Avonds worden wel enige hand-en-spandiensten verwacht, maar Alex vindt seks leuk, zeker als daar een Visa-kaart aan verbonden is. Staat ook op de takenlijst: ‘armsnoep’ spelen tijdens feestjes bij de buren. Gracieus nietszeggend zijn en charmant doen tegen de echte echtgenotes, daar is Alex goed in.

Tot alles letterlijk in het water valt. Een paar dagen voor Labor Day begaat Alex tijdens een buurtfeestje een faux pas en Simon verbant haar: een enkeltje richting de stad is haar straf. Maar Alex laat de trein passeren. Ze is ervan overtuigd dat Simon oprecht verliefd op haar is en dat hij gewoon wat moet afkoelen. Op Labor Day geeft hij een barbecue en dan zal ze haar grote rentree maken.

Tot dan moet ze zien te overleven op Long Island. Niet vanzelfsprekend wanneer je geen onderdak hebt en er slechts 400 dollar op je rekening staat. Maar Alex is een overlever en benut haar fysieke talenten om rijkeluiszoontjes, opzichters en nanny’s om haar vinger te winden. Alleen is er nog Dom, haar ex, bij wie ze schulden heeft. Dom is erachter gekomen dat ze op Long Island ronddoolt en heeft zijn prooi geroken.

‘Ex’ zou een beleefd woord voor ‘pooier’ kunnen zijn, maar dat laat de Amerikaanse auteur Emma Cline in het midden. Veel blijft verzwegen in deze subtiele vertelling. In haar doorbraakroman De meisjes, over vrouwen die in een moorddadige sekte verzeild raken, onderzocht ze al de verziekte machtsverhoudingen tussen man en vrouw. In De gast zit dat spanningsveld tussen de regels. Cline kiest nooit een kant. Het is aan de lezer om te beslissen wie wie nu misbruikt.

Tegelijk schetst Cline een grimmig beeld van de New Yorkse elite. De holle statusdrift, de vermarkting van het lichaam, de schone schijn die elke oprechte emotie verplettert: De gast leest soms als het literaire equivalent van Succession. Een indringend boek dat aan je ziel knaagt.

****

Lebowski (oorspronkelijke titel: The Guest), 272 blz., € 23,99.

Verberg tekst

Een aangrijpende roman over vervreemding, geheimen en identiteit. De zomer op Long Island is bijna voorbij en Alex heeft haar verborgen verleden al die tijd verborgen kunnen houden. Tot ze tijdens een etentje met haar sugardaddy Simon de fout ingaat en ze niet meer welkom is. Alex zwerft rond tussen de grote, omheinde villa's en geeft zich uit voor iemand anders, terwijl ze zich vastklampt aan het idee van een weerzien met Simon. Ondertussen begint haar ex Dom haar online lastig te vallen. In deze droomachtige omgeving verliest Alex de realiteit langzaam uit het oog. Vlot en eigentijds geschreven. Emma Cline (Sonoma County, 1989) is schrijver van romans en korte verhalen. Ze debuteerde in 2016 met 'De meisjes', waarmee ze de Shirley Jackson Award won. Het werd genomineerd voor de National Book Critics Circle Award, de Los Angeles Times Book Prize en de First Novel Prize. Haar verhalen verschenen onder andere in The New Yorker en Granta. Met haar verhaal ‘Marion’ won ze de Plimpton Prize. 'De gast' is haar tweede roman. Verberg tekst