Martha's Vineyard is een eilandje voor de kust van Massachusetts, een zomerkolonie vol natuurschoon, victoriaanse cottages en celebrity's. Bill Gates, de Clintons, Oprah Winfrey, de Obama's: ze komen er graag uitwaaien. Dat Oprah en Barack naar dit stuk Oostkust komen is historisch te verklaren, het kuststadje Oak Bluffs was in de loop van de twintigste eeuw een mekka voor zwarte ­vakantiegangers.

Terwijl segregatie wit en zwart uit elkaar hield tot in de jaren 60, waren hier zwarte burgers net welkom - zeker als ze status hadden. Zwarte dokters en advocaten kochten er huizen, hun kinderen konden veilig spelen zonder wantrouwige blikken, en op het strand - 'de inktpot' gedoopt vanwege de zonnebaders van kleur - werd gezocht naar huwelijkskandidaten.

Een van de jongeren die hier heerlijke zomers beleefde was de Amerikaanse romanschrijfster Dorothy West (1907-1998). Haar vader, geboren als slaaf, was een rijk geworden fruithandelaar die in Boston bekendstond als 'de bananenkoning'. Maar dochter West voelde meer voor literatuur dan voor handel. Ze verhuisde naar New York, waar in de jaren 30 de Harlem ­Renaissance volop aan de gang was; zwarte schrijvers werden voor het eerst gepubliceerd in bladen als The New Yorker .

Jackie O.

West debuteerde in 1948 met een roman over een zwarte vrouw die vastbesloten is de sociale ladder op te klimmen, maar deemsterde daarna weg. Ze verhuisde naar Oak Bluffs en schreef er in het plaatselijke krantje. Tot ze Jackie Onassis tegen het elegante lijf liep. Die kon de ondertussen bejaarde West overtuigen om een manuscript af te maken dat al jaren stof lag te vergaren. Bijna vijftig jaar na haar ­debuutroman verscheen Wests ­tweede: De bruiloft (1995). De roman werd een bestseller.

De bruiloft volgt de huwelijksvoorbereidingen bij de zwarte doktersfamilie Coles, ergens midden de jaren 50. In hun landhuis, 'keurig uitgelijnd op een smetteloze carré van groen gazon', zal de jongste dochter Shelby haar jawoord geven aan de witte jazzmuzikant Meade. Oudere zus Liz, getrouwd met een donkere man, snapt er niets van ('ik kan mij geen witte man in bed voorstellen').

Donker is een vies woord, al bedriegen Shelby's ouders elkaar met donkerhuidige minnaars en minnaressen. Maar overgrootmoeder Gram, een witte zuiderse aristocrate, heeft alle hoop gesteld op Shelby's huwelijk. Door de Burgeroorlog verarmd, door het huwelijk van haar dochter met een zwarte geleerde onteerd, hoopt zij nu op een terugkeer van de nieuwste generatie naar haar witte oorsprong, 'als het zwarte bloed er, stukje bij beetje, uit weggevloeid was tot er zowel in ­bewustzijn als herinnering niets meer van over was'. Dan kan zij in vrede sterven.

Maar er is een kaper op de kust: Lute McNeil, een knappe zwarte meubelmaker. Vernederd door de Coles, die hem niet uitnodigen voor hun chique bruiloft, is hij bereid het vuil te spelen. 'Volgende zomer, en elke zomer daarna tot de duivel hem had ingehaald, zou hij verdomme zijn broek laten zakken in het huis van de Coles en in het bed ­slapen van hun kostbare dochter.'

Zwarte upper class

Dat deze geschiedenis dramatisch, om niet te zeggen melodramatisch, afloopt is niet het sterkste punt van De bruiloft . Boeiender, en ­lyrischer, en gevat in beelden van faulkner­iaanse grandeur, is het middendeel van de ­roman, dat vertelt van vorige generaties.

Hoe Gram als kind van haar landgoed Xanadu en haar witte privilege verdreven werd, hoe de slavenzoon Preacher Coles zich een weg knokt naar het Noorden en een doktersopleiding, hoe de nieuwe zwarte middenklasse persoonlijk geluk ondergeschikt maakt aan maatschappelijk succes. Hoe ze op zoek gaat naar partners met de juiste, lichtere kleur. 'Met hun schamele ambitie om te slagen bevolkten ze de fantasieloze snelweg naar de goede baan, de goede vrouw, de twee-komma-zoveel-kinderen die konden rekenen op een plekje aan een goede universiteit.'

Statusdenken en racisme, wij associëren dat minder met zwarte dan met witte Amerikanen, maar West laat zien dat het des mensen is. Als vrouw uit de zwarte upper class kan ze accenten leggen en nuances weergeven die zelden hun weg vinden naar bestsellers. Waar ze in uitblinkt is empathie. Ze laat de lezer zelfs meeleven met Gram, een voormalige southern belle die zichzelf vergiftigt met racisme. Dat Gram ook slachtoffer is van een tijd en plaats, is geen ­radicaal inzicht maar het is typisch voor de wijze, bedachtzame blik van Dorothy West.

Vertaald door Anna Helmers-Dieleman, Cossee, 268 blz,, € 22,99.

Oorspr. titel: 'The wedding'.

Verberg tekst

Dorothy West publiceerde haar tweede roman op haar 88ste. Als jonge schrijver (ze begon als tiener) was zij een literaire exponent van de Harlem Renaissance, de opleving van de zwarte cultuur in de jaren twintig en dertig in New York. In 1948 verscheen haar debuutroman, The Living is Easy, over een zwarte familie die hogerop wil komen. Een half leven later, in 1995, volgde The Wedding. Het boek werd in de VS een bestseller en Oprah Winfrey maakte er een miniserie van (met Halle Berry in de hoofdrol).

Nu, bijna dertig jaar later, is het boek in het Nederlands vertaald als De bruiloft. Dat is laat, maar toch een goed moment. Het gesprek over racisme, privilege op basis van huidskleur en de rol van klasse is in Nederland pas de laatste jaren op gang gekomen. De bruiloft toont de lezer in een bescheiden aantal pagina's hoeveel kleurschakeringen en ervaringen daarin nog te verkennen zijn.

De bruiloft uit de titel moet plaatsvinden in een zomers weekend in 1953, in 'het Ovaal', een vakantieoord voor welgestelde zwarte Amerikanen op het chique eiland Martha's Vineyard. De bruid is Shelby Coles, dochter uit een rijke zwarte familie, maar zo lichtgetint dat ze voor wit kan doorgaan. Haar ouders zouden haar het liefst zien met een lichte, rijke jongeman, maar Shelby heeft gekozen voor een witte jazzmuzikant. Een jaar eerder is haar zus Liz al getrouwd, met een arts weliswaar, maar hij is donker en heeft geen rijke familie. Hun baby is donker, en daarmee drager van het verleden (hij is het evenbeeld van zijn zwarte voorvader 'Preacher Coles', geboren in slavernij) en de toekomst: een tijd waarin zwart er (hopelijk) mag zijn.

De enige die blij is met Shelby's partnerkeuze is haar witte overgrootmoeder 'Gram', geboren aristocrate uit het zuiden. Voor Gram is een strikte scheiding tussen wit en zwart een van de ordenende principes van de wereld. Nu woont ze 'tussen de afstammelingen van slaven (...) zonder een manier om haar botten op de Dag des Oordeels van de hunne te onderscheiden'.

West neemt de lezer mee terug in de ontstaansgeschiedenis van de familie, beginnend bij de afschaffing van de slavernij. Haar zinnen zijn vaak lang en poëtisch, maar boeten in de vertaling soms aan souplesse in. Knap is dat haar personages stuk voor stuk mensen zijn van vlees en bloed, geschetst in een alinea of een paar bladzijden. De witte slavenhouder van wie Shelby aan vaderskant afstamt, is een haast meelijwekkend type, geen eendimensionale schurk. De zwarte nakomelingen die zich een weg naar succes banen zijn geen superhelden. Ze leveren een strijd, en die laat sporen na, meestal in hun gezinsleven.

En dan is er nog meubelmaker Lute, die het verhaal meteen onder spanning zet. Hij viert ook vakantie in het Ovaal, maar is daar gezien zijn eenvoudige afkomst niet bepaald welkom. Hij heeft drie dochters bij drie witte vrouwen, met wie hij weinig zachtzinnig is omgesprongen. Nu heeft hij zijn zinnen gezet op Shelby, die hij nog voor haar huwelijk wil veroveren.

Fascinerend is het hoofdstuk waarin Shelby zich herinnert dat ze als klein meisje verdwaald raakte in een witte buurt. Het duurt een dag om haar te vinden, ook al is wijd en zijd bekend dat ze vermist is. Ze heeft volop mensen gesproken op haar dwaaltocht, maar nee, niemand heeft een zwart meisje gezien. Pas tegen de avond valt het kwartje. De Ovalieten verzuchten: 'Wie hier lichtgekleurde kinderen heeft, zou er een kaartje aan moeten hangen. 'Gelieve terug te brengen naar het zwarte ras.''

Grams interactie met de witte agent die Shelby terugbrengt, is onthullend. Van een wit onderonsje is geen sprake. De agent snapt niet wat een witte vrouw met zuidelijk accent ('alsof haar tong onder een dikke laag maisbrij met jus zat') doet in het chique Ovaal, en Gram zelf ziet hem als 'arm wit volk', voor wie ze een 'erfelijke, onverzettelijke minachting' voelt en met wie ze nooit ook maar enige sociale omgang heeft gehad. 'Ben ik zwart?', vraagt Shelby die avond schoorvoetend aan haar overgrootmoeder.

In Shelby's moeder wakkert het voorval de angst aan dat haar dochter ooit 'van kant zal wisselen'. Het is haast een voorafschaduwing van Brit Bennetts prijswinnende roman De vervlogen helft, uit 2020, waarin de ene zus van een lichtgekleurde tweeling ervoor kiest voor wit door te gaan, en dus de banden met haar zwarte familie verbreekt.

Aan het eind keert De bruiloft terug naar het Ovaal, naar Shelby, haar ouders en naar Lute. Na alle omzwervingen door de tijd en door de Verenigde Staten voelt het slot wat gehaast en ook niet helemaal overtuigend. Het doet weinig af aan een roman die je diep aan het denken zet.

★★★★☆

Uit het Engels vertaald door Anna Helmers-Dieleman. Cossee; 268 pagina's; € 22,99.

Verberg tekst

Een sociale roman over de subtiele verhoudingen binnen de zwarte middenklasse van het Amerika van de jaren ’50. Op Martha's Vineyard ligt 'het Ovaal': een parkje omringd door vakantiehuizen, waar elke zomer een zwarte gemeenschap samenkomt. Shelby Coles, de oogappel van een van de voornaamste families, gaat trouwen met witte jazzmuzikant Meade — tegen de zin van de gemeenschap. Hoe kan Shelby, die had kunnen kiezen uit een zee van mannen met de juiste kleur en achtergrond, haar leven vergooien aan deze witte man? Dorothy West toont hoe Shelby’s voorouders zich hebben geprobeerd vrij te vechten van de ketenen van klasse en ras, en hoe trauma's uit het verleden in elke nieuwe generatie doorwerken.‘De bruiloft’ is in een scherpzinnige, invoelende stijl geschreven, met sterke karaktertekeningen. Vooral geschikt voor literaire lezers. Dit boek bevat het Engelstalige n-woord.Dorothy West (Boston, 1907-1998) was schrijver en journalist en was onderdeel van de literaire beweging Harlem Renaissance. Ze schreef enkele boeken. 'De bruiloft' werd oorspronkelijk gepubliceerd in 1995. Verberg tekst